राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाने आयोजित केलेल्या मानवाधिकार दिनाच्या समारंभास भारताच्या राष्ट्रपतींनी सन्मानित केले
मानवी हक्क दिनी, आपण आपल्या राष्ट्राची व्याख्या करणाऱ्या न्याय, समानता आणि प्रतिष्ठेच्या मूल्यांसाठी आपल्या सामूहिक बांधिलकीचे नूतनीकरण केले पाहिजे: राष्ट्रपती मुर्मू
भारताच्या राष्ट्रपती, श्रीमती द्रौपदी मुर्मू यांनी आज (10 डिसेंबर, 2024) नवी दिल्ली येथे राष्ट्रीय मानवाधिकार आयोगाने आयोजित केलेल्या मानवाधिकार दिनाच्या समारंभाला उपस्थित राहून संबोधित केले.
यावेळी बोलताना राष्ट्रपती म्हणाल्या की, 5,000 वर्षांचा सांस्कृतिक वारसा लाभलेल्या भारताने दीर्घकाळ सहानुभूती, करुणा आणि सुसंवादी समुदायातील व्यक्तींमधील परस्परसंबंध या मूल्यांचे समर्थन केले आहे. या मूल्यांवर आधारित, NHRC आणि SHRC सारख्या संस्था नागरी समाज, मानवाधिकार रक्षक, विशेष प्रतिनिधी आणि विशेष मॉनिटर्स, सर्वांसाठी मानवी हक्कांचे संरक्षण सुनिश्चित करण्यासाठी कार्यरत आहेत. तिने उल्लंघनांचे निराकरण करण्यासाठी, जागरूकता वाढवण्यासाठी आणि उपेक्षितांचे हक्क राखण्यासाठी धोरणात्मक बदलांची शिफारस करण्यासाठी NHRC द्वारे बजावलेल्या सक्रिय भूमिकेचे कौतुक केले.
राष्ट्रपती म्हणाल्या की, भारत सर्व नागरिकांना, नागरी आणि राजकीय हक्कांची हमी देण्याच्या वचनबद्धतेवर ठाम आहे. सरकार सर्वांसाठी घरे, शुद्ध पिण्याचे पाणी, सुधारित स्वच्छता, वीज, स्वयंपाकाचा गॅस आणि आर्थिक सेवा आरोग्य सेवा आणि शिक्षण देण्यापासून विस्तारित अनेक सामाजिक-आर्थिक आणि सांस्कृतिक हक्कांची हमी देते. मूलभूत गरजांची तरतूद ही हक्काची बाब म्हणून पाहिली जाते.
राष्ट्रपती म्हणाल्या की, जसजसे आपण भविष्यात प्रगती करत आहोत, तसतसे आपल्यासमोर उदयोन्मुख आव्हाने आहेत. सायबर गुन्हे आणि हवामान बदल हे मानवी हक्कांसाठी नवीन धोके आहेत. डिजिटल युगाने, परिवर्तनशील असताना, सायबर बुलिंग, डीपफेक, गोपनीयतेची चिंता आणि चुकीच्या माहितीचा प्रसार यासारख्या जटिल समस्या आपल्यासोबत आणल्या आहेत. ही आव्हाने प्रत्येक व्यक्तीच्या हक्कांचे आणि प्रतिष्ठेचे रक्षण करणाऱ्या सुरक्षित, सुरक्षित आणि न्याय्य डिजिटल वातावरणाला चालना देण्याचे महत्त्व अधोरेखित करतात.
राष्ट्रपती म्हणाल्या की, आर्टिफिशियल इंटेलिजन्सने आता आपल्या दैनंदिन जीवनात प्रवेश केला आहे, अनेक समस्यांचे निराकरण केले आहे आणि अनेक नवीन देखील निर्माण केले आहे. आतापर्यंतचे मानवी हक्कांचे प्रवचन मानवी एजन्सीवर केंद्रित आहे, म्हणजेच उल्लंघन करणारा माणूस आहे असे गृहीत धरले जाते, ज्याच्याकडे करुणा आणि अपराधीपणासारख्या मानवी भावनांची श्रेणी असेल. AI सह, तथापि, अपराधी हा मानवेतर पण बुद्धिमान एजंट असू शकतो.
राष्ट्रपती म्हणाल्या की, हवामान बदल आपल्याला जागतिक स्तरावर मानवी हक्कांच्या विचारांची समीक्षा करण्यास भाग पाडतात. वेगळ्या ठिकाणचे आणि वेगळ्या काळातील प्रदूषक दुसऱ्या ठिकाणच्या आणि दुसऱ्या काळातील लोकांच्या जीवनावर परिणाम करत आहेत. ग्लोबल साउथचा आवाज या नात्याने भारताने हवामानविषयक कृतीत योग्यरित्या नेतृत्व केले आहे. 2022 ऊर्जा संवर्धन (सुधारणा) विधेयक, ग्रीन क्रेडिट इनिशिएटिव्ह आणि पर्यावरणासाठी जीवनशैली किंवा LiFE, चळवळ यासारखे सरकारचे उपक्रम, भविष्यातील पिढ्यांसाठी स्वच्छ आणि हरित ग्रह तयार करण्याच्या भारताच्या वचनबद्धतेचे स्पष्ट प्रात्यक्षिक आहेत.
राष्ट्रपती म्हणाल्या की, अलिकडच्या वर्षांत मानसिक आरोग्य हा एक महत्त्वाचा मुद्दा बनला आहे, विशेषत: आपल्या मुलांसाठी आणि तरुणांसाठी. त्यांनी सर्व संबंधितांना आवाहन केले की, आमच्या मुलांवर आणि तरुणांना प्रभावित करणाऱ्या तणाव दूर करण्यासाठी पुरेशा उपाययोजना कराव्यात. वाढत्या ‘गिग इकॉनॉमी’चा टमटम कामगारांच्या मानसिक आरोग्यावर विपरित परिणाम होणार नाही याची खात्री करण्यासाठी तिने व्यावसायिक नेत्यांना आवाहन केले. आपण नवीन आर्थिक मॉडेल स्वीकारत असताना, सर्व व्यक्तींचे, विशेषत: असुरक्षित क्षेत्रातील लोकांचे कल्याण हे प्राधान्य राहील याची आपण खात्री केली पाहिजे. मानसिक आजाराशी संबंधित कोणताही कलंक काढून टाकण्यासाठी, जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि गरज असलेल्यांना मदत करण्यासाठी आपण सर्वांनी काम केले पाहिजे.
राष्ट्रपती म्हणाल्या की, मानवाधिकार दिनानिमित्त आपण आपल्या राष्ट्राची व्याख्या करणाऱ्या न्याय, समानता आणि सन्मान या मूल्यांप्रती आपल्या सामूहिक बांधिलकीचे नूतनीकरण केले पाहिजे. आपण आपल्या काळातील आव्हानांना तोंड देत असताना, आपण प्रत्येक व्यक्तीचे मूलभूत हक्क जपले पाहिजेत आणि कोणीही मागे राहणार नाही याची काळजी घेतली पाहिजे. त्यांनी सांगितले की, एकत्रितपणे, सतत प्रयत्न आणि एकता याद्वारे, आपण असे भविष्य घडवू शकतो ज्यामध्ये प्रत्येक व्यक्ती, वय, पार्श्वभूमी किंवा परिस्थिती काहीही असो, सन्मानाचे, संधीचे आणि परिपूर्णतेचे जीवन जगण्यासाठी सक्षम असेल.
