मंगळवारी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी भारतीय हवामान विभागाच्या (IMD) १५० व्या स्थापना दिनानिमित्त ‘मिशन मौसम’ हा एक महत्त्वाकांक्षी उपक्रम सुरू केला. या कार्यक्रमात बोलताना पंतप्रधान मोदींनी भारताच्या वैज्ञानिक प्रवासाचे प्रतीक म्हणून IMD चे कौतुक केले, जे गेल्या काही वर्षांत प्रगत विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील देशाच्या प्रगतीचे प्रतिबिंब आहे.
या प्रसंगाचे महत्त्व अधोरेखित करताना, पंतप्रधान मोदींनी IMD च्या कामगिरीचे साजरे करण्यासाठी एक विशेष टपाल तिकिट आणि स्मारक नाणे जारी करण्याची घोषणा केली. “या १५० वर्षांत, IMD ने केवळ कोट्यवधी भारतीयांची सेवा केली नाही तर ते भारताच्या वैज्ञानिक प्रवासाचे प्रतीक बनले आहे,” असे त्यांनी नमूद केले. राष्ट्रीय हवामान ऑलिम्पियाड आयोजित केल्याबद्दल पंतप्रधानांनी IMD चे कौतुक केले, ज्यामध्ये हजारो विद्यार्थ्यांनी भाग घेतला आणि हवामानशास्त्रात त्यांची आवड आणखी वाढवली.
पंतप्रधानांनी यावर भर दिला की IMD चा १५० वर्षांचा प्रवास विज्ञान आणि तंत्रज्ञानातील भारताच्या प्रगतीचे प्रतिबिंब आहे. “ही १५० वर्षे केवळ देशाच्या हवामान विभागाचा प्रवास नाही तर आपल्या देशातील प्रगत विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा प्रवास आहे,” असे ते म्हणाले. वैज्ञानिक संस्थांमध्ये संशोधन आणि नवोपक्रम हे नवीन भारताच्या दृष्टिकोनाचे केंद्रबिंदू आहेत हे अधोरेखित करत त्यांनी सांगितले.
पंतप्रधान मोदींनी आयएमडीच्या पायाभूत सुविधा आणि तंत्रज्ञानात झालेल्या महत्त्वपूर्ण प्रगतीवर प्रकाश टाकला. “गेल्या १० वर्षांत, आयएमडीच्या पायाभूत सुविधा आणि तंत्रज्ञानाचा अभूतपूर्व विस्तार झाला आहे,” असे त्यांनी नमूद केले. डॉपलर हवामान रडार, स्वयंचलित हवामान केंद्रे, धावपट्टी हवामान देखरेख प्रणाली आणि जिल्हावार पर्जन्य निरीक्षण केंद्रे यासारख्या आधुनिक सुविधांची संख्या अनेक पटींनी वाढली आहे. अंटार्क्टिकामध्ये असलेल्या मैत्री आणि भारती या देशाच्या दोन हवामान वेधशाळांचा हवाला देत त्यांनी भारताच्या अवकाश आणि डिजिटल तंत्रज्ञानाचा हवामानशास्त्राला कसा फायदा होत आहे हे देखील अधोरेखित केले.
या प्रसंगी, पंतप्रधान मोदींनी ‘मिशन मौसम’ सुरू केले, हा उपक्रम भारताला हवामान-स्मार्ट राष्ट्र बनवण्यासाठी आणि शाश्वत भविष्यासाठी देशाच्या वचनबद्धतेला बळकटी देण्यासाठी आहे. “मिशन मौसम हे शाश्वत भविष्य आणि भविष्यातील तयारीसाठी भारताच्या वचनबद्धतेचे प्रतीक आहे,” असे ते म्हणाले.
पंतप्रधानांनी आयएमडीच्या पायाभरणीला त्याच दिवशी साजरे होणाऱ्या मकर संक्रांतीच्या सांस्कृतिक महत्त्वाशी जोडले. “आयएमडीची स्थापना १५ जानेवारी १९७५ रोजी मकर संक्रांतीच्या निमित्ताने झाली. गुजरातमधील व्यक्ती म्हणून, मकर संक्रांती हा माझा आवडता सण आहे. या दिवशी गुजरातमधील लोक पतंग उडवण्यासाठी त्यांच्या गच्चीवर जातात आणि मी गुजरातमध्ये असतानाही तेच करायचो,” असे या उत्सवाशी असलेल्या त्यांच्या वैयक्तिक संबंधाचे प्रतिबिंबित करताना पंतप्रधान मोदी म्हणाले.
‘मिशन मौसम’च्या लाँचसोबतच, पंतप्रधान मोदींनी एक स्मारक नाणे आणि ‘व्हिजन २०४७’ दस्तऐवज देखील जारी केला, ज्यामध्ये त्याच्या विकासाच्या पुढील टप्प्यासाठी आयएमडीची उद्दिष्टे स्पष्ट केली आहेत. या कार्यक्रमात उपस्थित असलेले केंद्रीय मंत्री जितेंद्र सिंह यांनी आयएमडीच्या प्रगतीचे कौतुक केले आणि गेल्या दशकात हवामान अंदाजांची अचूकता ५०% ने वाढल्याचे उघड केले. पंतप्रधान मोदींच्या नेतृत्वाखाली रडार नेटवर्कची संख्या काही मोजक्या वरून ३९ पर्यंत लक्षणीयरीत्या वाढली आहे, असेही त्यांनी नमूद केले.
(एएनआयच्या माहितीसह)
